MDT: Op Zuid staan jongeren vaak al 1-0 achter

Toen het coronavirus Nederland bereikte, had Moniek Lemmens, projectleider MDT op Zuid, al snel door dat dit wel eens lang kon gaan duren. Het ‘gewone’ MDT-talentontwikkelingsproject lag vrijwel stil. Moniek: “Mijn eerste gedachte was: Wat kan nog wel? En wat is er nodig? Ik ben mijn contacten in het onderwijs gaan bellen. Want door de sluiting van de scholen kwamen kwetsbare jongeren in de knel. Zeker hier op Zuid. Daar staan jongeren vaak al 1-0 achter.”

Benthe (21) is als coördinator verantwoordelijk voor de uitvoering van de ‘MDT light’-versie die Moniek bedacht: huiswerkbegeleiding, taallessen en coaching, zowel online als op locatie. Het is een project voor en door jongeren, legt Benthe uit. Zelf studeert ze Social Work, dit doet ze erbij. “De jongeren die begeleiding krijgen vinden het heerlijk, even geen volwassenen, maar gelijkgestemde bijna-leeftijdsgenoten.”

Ook begeleider Timothy (27) studeert Social Work. Voor de vrijekeuzeruimte van zijn studie was hij op zoek naar vrijwilligerswerk. “Wat is er mooier dan iets doen waar je zelf wat aan hebt en een ander ook? Zo ben ik bij MDT op Zuid terechtgekomen. Om jongeren met een migratieachtergrond te helpen hier een bestaan op te bouwen. Toen het coronavirus uitbrak, ben ik huiswerkbegeleiding gaan geven.”

Bruno: “Het is fijn om hier te zijn. Thuis kan ik niet goed aan school werken. Ik ben de oudste thuis, mijn broertjes en zusjes zijn best druk. En thuis game ik vooral. Ik speel GTA en FIFA.” Ronaldo is zijn held.

Vandaag helpt Timothy Bruno met Nederlands, met zijn woordenschat om precies te zijn. Bruno komt uit Portugal en is nu drie jaar in Nederland. Benthe: “Om goed Nederlands te leren is het zó belangrijk dat de lessen doorgaan. En dat je om je heen anderen Nederlands hoort praten.” Timothy: “Maar ik help ook met andere vakken. Een klasgenoot van Bruno heb ik breuken geleerd.”

Moniek: “Laatst had ik de directrice van een praktijkschool uit de buurt aan de lijn. Ze misten een van hun leerlingen. Ze vroeg of het klopt dat hij huiswerkbegeleiding geeft. Dat kon ik bevestigen. Ze was met stomheid geslagen, hij bleek op school een enorme raddraaier te zijn. En hier ondersteunt hij vol trots. Dat is toch mooi? Daar doen we het voor.”

Benthe: “Er gaan ook dingen niet goed hoor. Leerlingen komen soms niet. Dan gaan we ze bellen en doen we er alles aan om te zorgen dat ze wel komen. Of begeleiders vinden het toch niet zo leuk. Maar de meeste jongeren blijven. En we zorgen natuurlijk ook voor begeleiding van de begeleiders. We vinden het belangrijk dat ook zij hun talenten ontwikkelen.” Timothy: “Ik vind het vooral belangrijk om te kunnen helpen. Als de school plotseling sluit, valt alle structuur weg. Niet iedereen kan dat zelf opvangen.”

Moniek: “Als andere scholen belangstelling hebben voor ons project zeg ik er altijd nadrukkelijk bij dat wij geen leraren leveren, maar jongeren. En dat deze begeleiders ook sociaal-emotionele aandacht geven. Eigenlijk is dat het belangrijkste, die persoonlijke aandacht.”

Behalve het Rotterdams Vakcollege De Hef doen nu ook een andere school en een voetbalclub uit Rotterdam Zuid mee. Benthe: “En we denken na over een summerschool, met lessen afgewisseld met leuke activiteiten. We kijken of dat haalbaar is met alle coronarichtlijnen.” Moniek: “En als het coronavirus weer voorbij is, starten we MDT op Zuid 2.0. Dat staat al in de steigers. Het eerste MDT op Zuid-project was een succes, het zat helemaal vol.”

Moniek: “Jullie staatssecretaris Paul Blokhuis is hier een paar weken geleden ook op bezoek geweest. We hebben hem de huiswerkbegeleiding, de taallessen en de kaartenactie laten zien, ook een onderdeel van ons ‘MDT light’. Jonge nieuwkomers schrijven, geholpen door buddy’s, kaarten voor eenzame ouderen. Paul Blokhuis kreeg ook kaarten. Hij heeft iedereen een kaart teruggeschreven. Dat werd zo gewaardeerd.”

Maatschappelijke diensttijd

‘Maatschappelijke diensttijd ontstaat vanuit de praktijk’

“Wij wisten zelf ook niet of het zou gaan lukken”, zegt VWS-projectleider Carien Meijerman. Maar na een periode van scepsis bij zowel politici als maatschappelijke organisaties en jongeren zelf, is de maatschappelijke diensttijd (MDT) een bekend en erkend fenomeen aan het worden. Zo’n 15.000 jongeren hebben al een ‘diensttijd’ doorlopen.

Leestijd: 3 minuten

Het programma geeft jongeren de mogelijkheid om bij te dragen aan de samenleving en zo hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen en mensen te ontmoeten buiten hun directe leefomgeving. Dat kan op heel uiteenlopende plekken: in de zorg, het onderwijs, in de wijk of bij een goed doel.

Van wie komt het idee ook al weer?
Carien: “Het is een afspraak uit het regeerakkoord en het is de verantwoordelijkheid van drie departementen: OCW, SZW en VWS. In het kernteam, dat elke week bijeenkomt, zitten onder ander de Nationale Jeugdraad, de NOV (de vereniging van organisaties voor vrijwilligerswerk) en ambtenaren van de ministeries.”

Hoe zijn jullie te werk gegaan?
Carien: “In de zomer van 2018 zijn de eerste MDT-proeftuinen gestart. We wisten zelf helemaal nog niet wat de beste aanpak was en of het zou gaan lukken. Wel wilden we vanaf het begin de jongeren en de desbetreffende organisaties betrekken bij de opzet. Daarom is gelijktijdig een onderzoek gestart naar de ervaringen van zowel de deelnemende organisaties als de jongeren zelf. Door de resultaten van dat onderzoek konden we MDT steeds concreter omschrijven. Dat is ook het bijzondere van dit programma: het wordt niet van bovenaf opgelegd, maar ontstaat al doende, vanuit jongeren en de samenleving.”

Hoe wordt de MDT gefinancierd?
Carien: “Organisaties die MDT willen aanbieden kunnen hiervoor subsidie aanvragen. Het beschikbare subsidiebedrag is deze kabinetsperiode 250 miljoen euro en vanaf 2022 is jaarlijks 100 miljoen gereserveerd. Tijdens een ‘beren op de weg’-sessie heeft het kernteam mogelijke risico’s benoemd. Bijvoorbeeld dat allerlei vage bemiddelingsbureautjes op de pot met geld afkomen. Of dat MDT een verdienmodel wordt voor frauderende types.”

Is de vrees voor subsidiemisbruik terecht?
Carien: “In de criteria voor subsidie staat waaraan een organisatie moet voldoen. Daarop selecteren we. Na de subsidieverlening worden de activiteiten van die organisaties gemonitord. ZonMw laat een accountantscontrole uitvoeren naar de besteding van het geld. Een onderzoeksbureau doet continu onderzoek naar de praktijk van de MDT-projecten en ook als kernteam hebben we contact met de deelnemende organisaties.”

MDT is bedoeld voor alle jongeren, niemand uitgesloten. Maar bereik je met zo’n vrijwillig programma wel alle jongeren?
Carien: “Ook dat houden we met evaluatie en onderzoek in de gaten. Hoe oud zijn de deelnemers tot nu toe, wat is hun sociale achtergrond, zijn het scholieren of juist niet? Tot nu toe hebben we ruim 15.000 deelnemers gehad. En het blijkt dat we - ook zonder verplichting - alle type jongeren bereiken. Elke MDT-organisatie heeft zijn eigen netwerk en bereik van groepen jongeren. Gezamenlijk vormen zij een sterk netwerk van jongeren, maatschappelijke organisaties, gemeenten en scholen die een groot bereik hebben. Voor de motivatie van de moeilijk bereikbare groep zijn jongerenwerkers heel belangrijk. Maar ook vrienden die al ervaring met MDT hebben. Zij zijn de beste ambassadeurs en rolmodellen voor MDT.”

Nog een beer op de weg: de activiteiten van de MDT’ers zouden wel eens betaald werk kunnen verdringen.
Carien: “Op dit moment is dat niet het geval. Maar zeker met de te verwachten economische terugval is dat risico aanwezig. Vandaar dat we daar extra aandacht aan besteden, samen met de jongerenvakbonden van het CNV en FNV. Ook in de subsidievoorwaarden staat dat er geen betaalde functies gebruikt mogen worden.”

Hier en daar is te lezen dat jongeren een certificaat ontvangen, ‘waarmee solliciteren op een overheidsbaan een stuk soepeler gaat’. Klopt dat?
Carien: “Nog niet. Het gaat vooral om waardering voor wat ze hebben gedaan. Een landelijk certificaat kan natuurlijk enorm bijdragen aan dat gevoel van waardering. Daarom gaan we inderdaad een certificaat invoeren dat niet alleen erkend wordt door de overheid, maar door alle werkgevers.”

Carien Meijerman, VWS-projectleider ‘Er hebben al 15.000 jongeren invulling gegeven aan de maatschappelijke diensttijd’

Het programma geeft jongeren de mogelijkheid om bij te dragen aan de samenleving en zo hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen en mensen te ontmoeten buiten hun directe leefomgeving. Dat kan op heel uiteenlopende plekken: in de zorg, het onderwijs, in de wijk of bij een goed doel.

Van wie komt het idee ook al weer?
Carien: “Het is een afspraak uit het regeerakkoord en het is de verantwoordelijkheid van drie departementen: OCW, SZW en VWS. In het kernteam, dat elke week bijeenkomt, zitten onder ander de Nationale Jeugdraad, de NOV (de vereniging van organisaties voor vrijwilligerswerk) en ambtenaren van de ministeries.”

Hoe zijn jullie te werk gegaan?
Carien: “In de zomer van 2018 zijn de eerste MDT-proeftuinen gestart. We wisten zelf helemaal nog niet wat de beste aanpak was en of het zou gaan lukken. Wel wilden we vanaf het begin de jongeren en de desbetreffende organisaties betrekken bij de opzet. Daarom is gelijktijdig een onderzoek gestart naar de ervaringen van zowel de deelnemende organisaties als de jongeren zelf. Door de resultaten van dat onderzoek konden we MDT steeds concreter omschrijven. Dat is ook het bijzondere van dit programma: het wordt niet van bovenaf opgelegd, maar ontstaat al doende, vanuit jongeren en de samenleving.”

Hoe wordt de MDT gefinancierd?
Carien: “Organisaties die MDT willen aanbieden kunnen hiervoor subsidie aanvragen. Het beschikbare subsidiebedrag is deze kabinetsperiode 250 miljoen euro en vanaf 2022 is jaarlijks 100 miljoen gereserveerd. Tijdens een ‘beren op de weg’-sessie heeft het kernteam mogelijke risico’s benoemd. Bijvoorbeeld dat allerlei vage bemiddelingsbureautjes op de pot met geld afkomen. Of dat MDT een verdienmodel wordt voor frauderende types.”

Is de vrees voor subsidiemisbruik terecht?
Carien: “In de criteria voor subsidie staat waaraan een organisatie moet voldoen. Daarop selecteren we. Na de subsidieverlening worden de activiteiten van die organisaties gemonitord. ZonMw laat een accountantscontrole uitvoeren naar de besteding van het geld. Een onderzoeksbureau doet continu onderzoek naar de praktijk van de MDT-projecten en ook als kernteam hebben we contact met de deelnemende organisaties.”

MDT is bedoeld voor alle jongeren, niemand uitgesloten. Maar bereik je met zo’n vrijwillig programma wel alle jongeren?
Carien: “Ook dat houden we met evaluatie en onderzoek in de gaten. Hoe oud zijn de deelnemers tot nu toe, wat is hun sociale achtergrond, zijn het scholieren of juist niet? Tot nu toe hebben we ruim 15.000 deelnemers gehad. En het blijkt dat we - ook zonder verplichting - alle type jongeren bereiken. Elke MDT-organisatie heeft zijn eigen netwerk en bereik van groepen jongeren. Gezamenlijk vormen zij een sterk netwerk van jongeren, maatschappelijke organisaties, gemeenten en scholen die een groot bereik hebben. Voor de motivatie van de moeilijk bereikbare groep zijn jongerenwerkers heel belangrijk. Maar ook vrienden die al ervaring met MDT hebben. Zij zijn de beste ambassadeurs en rolmodellen voor MDT.”

Nog een beer op de weg: de activiteiten van de MDT’ers zouden wel eens betaald werk kunnen verdringen.
Carien: “Op dit moment is dat niet het geval. Maar zeker met de te verwachten economische terugval is dat risico aanwezig. Vandaar dat we daar extra aandacht aan besteden, samen met de jongerenvakbonden van het CNV en FNV. Ook in de subsidievoorwaarden staat dat er geen betaalde functies gebruikt mogen worden.”

Hier en daar is te lezen dat jongeren een certificaat ontvangen, ‘waarmee solliciteren op een overheidsbaan een stuk soepeler gaat’. Klopt dat?
Carien: “Nog niet. Het gaat vooral om waardering voor wat ze hebben gedaan. Een landelijk certificaat kan natuurlijk enorm bijdragen aan dat gevoel van waardering. Daarom gaan we inderdaad een certificaat invoeren dat niet alleen erkend wordt door de overheid, maar door alle werkgevers.”

Tekst: Dick Duynhoven

Reportage

Videoboodschap Bruno Bruins

Bruno Bruins bedankt VWS’ers

Toon video

Maatschappelijke diensttijd

Topic

‘Het woord corona valt best vaak’

Het afgelopen half jaar is pSG Abigail Norville niet één, maar twee keer aan een nieuwe baan begonnen. Eerst in oktober, toen ze in dienst kwam bij VWS, en daarna in maart, toen de crisis begon. Sinds kort is ze voorzitter van de plaatsvervangers Bestuursraad (pBR), die speciaal is ingesteld voor niet-coronazaken, waar het c-woord toch wel regelmatig voorbijkomt. “Logisch, maar ik waak ervoor dat corona de vergadering niet overneemt.”

Leestijd: 4 minuten

Wat was het moment dat werd besloten: er moet een BR komen voor niet-coronazaken?
“Nou, dat kwam voort uit mijn eigen observatie. Nadat minister Bruins op tv bekendmaakte dat een eerste geval in Nederland was geconstateerd, schoot iedereen om me heen in de crisisstand. Logisch, natuurlijk, want het was crisis en dat is het nog steeds. En dat is meteen waar de schoen wringt: normaal gesproken duurt een crisis hooguit enkele weken, nu misschien wel jaren. Dan moet er op een gegeven moment toch ook ruimte komen voor andere onderwerpen. Dat vind ik niet alleen, die behoefte was er ook in de organisatie.”

Welke zaken staan er op de pBR-agenda?
“Van alles, denk aan de continuïteit van de zorg of de Contourennota. Maar ook aan organisatorische vraagstukken als gevolg van de crisis. Hoe gaan we bijvoorbeeld om met dossiervorming, en moeten er nog zaken geregeld worden voor het werken op afstand?”

Wat is jullie grootste vraagstuk op dit moment?
“Hoewel we tot zeker 1 september zoveel mogelijk moeten thuiswerken, is de inrichting van het anderhalvemeterkantoor wel iets waar we ons hoofd over breken. Echt een gevalletje ‘makkelijker gezegd dan gedaan’. Want ten eerste heb je een briljante roostermaker nodig die inplant wanneer welk team naar kantoor mag komen. En daarnaast zijn er ook praktische problemen waarvoor nog geen oplossing is gevonden. Hoe voorkom je bijvoorbeeld lange rijen bij de toegangspoortjes en de liften? Hoe maak je logische looproutes in het gebouw? En is het überhaupt wel verantwoord om mensen met het ov naar VWS te laten komen? Dat weten we allemaal nog niet.”

Jij ziet het anderhalvemeterkantoor nog even niet voor je?
“Nou, ik vind het wel heel lastig om me er een voorstelling van te maken zolang er geen oplossingen zijn voor al die praktische problemen.”

Hoe vaak valt het woord corona tijdens de pBR?
“Haha, best vaak, maar dat is logisch. De pBR bespreekt nou eenmaal zaken die anders lopen als gevolg van de coronacrisis, maar niet direct thuishoren in het crisisoverleg of de gewone BR (Bestuursraad). Bijvoorbeeld het thuiswerken of de conclusies van het onlangs uitgevoerde medewerkersbelevingsonderzoek. Maar ik waak ervoor dat corona de vergadering niet overneemt, de balans moet goed zijn.”

Over dat belevingsonderzoek gesproken: welke conclusie viel jou meteen op?
“Dat VWS’ers over het algemeen positief zijn over het thuiswerken vind ik wel opvallend. Niet dat ik daar direct verbaasd over ben, maar vóór de coronacrisis was dit wel vaak een punt van discussie tussen leidinggevenden en medewerkers. Hoe vaak mag je thuis inloggen, ben je wel genoeg op kantoor, hoe zorg je voor voldoende verbinding en teambuilding? Dat zijn nog steeds vraagstukken, maar nu gesteld vanuit een andere werkelijkheid. Thuiswerken is normaal geworden en levert minder knelpunten op dan we misschien dachten.”

En van welke conclusie ga je meteen werk maken?
“Het feit dat veel mensen last hebben van fysieke klachten vind ik zorgwekkend. En daar is echt wat aan te doen! VWS’ers kunnen arbohulpmiddelen van kantoor lenen of soms zelfs aanschaffen. Het is belangrijk dat iedereen dit weet, dus daar zal de komende tijd extra aandacht voor komen.”

Hoe gaat het met jou? Je werkte net een paar maanden bij VWS en toen kwam de crisis.
“Inderdaad! Je zou kunnen zeggen dat ik het afgelopen half jaar twee keer aan een nieuwe baan ben begonnen. Namelijk op 1 oktober, toen ik hier kwam werken, en op 1 maart, toen voor mij de crisis begon. Corona heeft mijn functie volledig veranderd. Niet alleen inhoudelijk, maar ook in de dagelijkse praktijk. Van volle dagen met collega’s om me heen, ging ik naar een leeg kantoor en huis, zonder echt contact. Dat vind ik lastig, ik zoek nog steeds naar vormen om die verbinding terug te krijgen.”

Het lijkt me privé ook niet de meest eenvoudige tijd, met twee pubers die opeens thuiszitten terwijl jij superdruk bent.
“Dat valt allemaal wel mee, eerlijk gezegd. Mijn oudste zoon kreeg online onderwijs en is inmiddels geslaagd voor zijn havo. Mijn jongste zit in groep acht en redde zich thuis ook prima. Het is alleen een teleurstelling dat al die leuke dingen niet doorgaan, zoals examenfeestjes, musical en schoolkamp. Zelf heb ik wat zorgen gehad om mijn moeder, maar verder kom ik de lockdown goed door. Ik heb een fijn huis met tuin, dat is toch anders dan driehoog achter zonder balkon. Ik ben me er door corona heel bewust van geworden hoe goed ik het heb.”

De zomer staat voor de deur: wat ga je doen?
“Vooralsnog heb ik geen plannen; ik blijf lekker thuis. En ja, dat vinden de kinderen ook prima. Hier is wifi en een fijn bed. Meer hebben ze niet nodig, haha! De enige domper is dat North Sea Jazz niet doorgaat. Zo jammer! Dat is echt mijn feestje.”

Heb je nog een laatste (opbeurende) boodschap voor VWS’ers?
“We zijn met elkaar al zo ver gekomen, de meesten in goede gezondheid en met mooie resultaten, daar ben ik blij mee en trots op. En ik weet zeker: ook die tweede marathon gaan we samen uitlopen!”

Abigail Norville, voorzitter van de plaatsvervangers Bestuursraad ‘Dat VWS’ers over het algemeen positief zijn over het thuiswerken vind ik wel opvallend’