Wie kwam er met het idee om jodiumtabletten uit te delen?
Michiel: “De tabletten lagen sinds 1987 opgeslagen in Zoetermeer: voor het geval dat... Maar zo’n vijf jaar geleden werd vanuit verschillende GHOR’s (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) gepleit voor een verspreiding van de jodiumtabletten. Op die manier is het bij VWS terechtgekomen. Samen met de praktijk dus. Drie jaar geleden zijn we daadwerkelijk aan de slag gegaan. Vanuit DCo is Sebastiaan vanaf het begin erbij betrokken.”
Wisten jullie meteen wat jullie te doen stond?
Sebastiaan: “Er waren vier opties. 1. Of we doen niets; 2. We distribueren alleen bij een daadwerkelijk kernongeval; 3. Alle apotheken en drogisterijen worden standaard voorzien van jodiumtabletten; 4. We gaan het doen zoals we nu hebben gedaan. Gekozen is uiteindelijk voor de qua communicatie meest complexe en meteen meest uitdagende variant.”
Wat is er zo complex aan?
Sebastiaan: “Hoe breng je de boodschap? Je wilt geen paniek zaaien. De link met Hollywood-achtige rampscenario’s is snel gelegd. Tegelijk is er ook geen reden tot paniek. Maar als je zegt dat er geen reden tot paniek is, heb je de kans dat er juist paniek ontstaat. Dat wil je ook weer niet. Ook hebben we via onderzoek ondervonden dat we niet teveel informatie moesten communiceren. Als je mensen overvoert met informatie, worden ze achterdochtig. Daarom geen spotjes op tv en radio, maar informatie op maat. Alles draaide dus om de juiste toon en gelaagdheid van informatie.”
Michiel: “En het is logistiek een enorme operatie. We verspreiden de jodiumtabletten in een straal van 100 kilometer rondom kerncentrales. Maar alleen voor mensen tot 18 jaar. Voor huishoudens die dichter dan 20 kilometer bij de kernreactor wonen geldt een grens van 40 jaar. En het gaat dan om 4 kerncentrales en 1 onderzoekersreactor. Daarbij moesten we voor de verschillende regio’s verschillende begeleidende brieven schrijven omdat niet iedereen in de buurt woont van dezelfde kernreactor. En wat te denken van de verzending zelf? Voor Post.nl zijn dit bijna net zulke drukke weken als voor de Kerstdagen. Ook met hen hebben we het een en ander moeten afstemmen, tot op de fietstas aan toe.”
En de tabletten zelf, hoe effectief zijn ze?
Michiel: “De tabletten bieden alleen bescherming tegen opname van radioactief jodium door de schildklier, niet tegen andere radioactieve stoffen die vrij kunnen komen. De tabletten verkleinen de kans op schildklierkanker. Ze zijn een aanvulling op andere mogelijke maatregelen zoals schuilen of evacueren als een kernongeval plaatsvindt.”
Sebastiaan Buijs, directie Communicatie ‘Als je zegt dat er geen reden tot paniek is, heb je de kans dat er juist paniek ontstaat. Dat wil je ook weer niet’
Waarom heeft niet iedereen in Nederland de tabletten ontvangen?
Sebastiaan: “De marges zijn echt al heel ruim genomen. Als je op 100 kilometer afstand woont, is de blootstelling aan radioactief jodium heel minimaal. En hoe ouder iemand is, hoe kleiner de kans op het ontwikkelen van schildklierkanker door radioactief jodium. Minstens zo belangrijk is om tijdens een kernongeval de windrichting goed in de gaten te houden en de agrarische producten uit het gebied rondom de ramp te screenen en zo nodig te vernietigen.”
En dan hebben we nog die meneer in Noord-Korea…
Sebastiaan: “We begrijpen dat mensen daar ook aan denken, maar in de aanloop naar de daadwerkelijke verspreiding hebben we de discussie hierover zo goed mogelijk geprobeerd te neutraliseren. Bij een atoomaanval zijn de jodiumtabletten niet relevant. Dat zijn ze alleen bij een ongeluk in een nabij gelegen kernreactor waarbij radioactief jodium vrijkomt.”
Maar het is voorstelbaar dat bij mensen hier vragen over rijzen?
Sebastiaan: “Yep. De komende drie weken is een telefoon- en webcare team van tien publieksvoorlichters paraat. We willen op dit soort vragen direct antwoord geven. Op een kundige en geruststellende manier.”
Gekscherend of niet: het beeld heerst dat die Belgische kernreactoren niet zo veilig zijn…
Michiel: “Daar zijn we ons van bewust. En dat wordt meteen geassocieerd met het uitdelen van de jodiumtabletten. Voor VWS is dat echter niet de aanleiding. Voor kernreactoren gelden strenge veiligheidseisen en daar wordt in alle landen internationaal toezicht op gehouden. De kans op een kernongeval is daardoor heel klein, maar het zou kunnen gebeuren. Daar bereiden we ons nu beter op voor.”
Al onverwachte dingen meegemaakt in deze eerste week van de verspreiding?
Sebastiaan: “De preppers natuurlijk; mensen die overal op voorbereid willen zijn. Een van hen bestelde meteen 40 doosjes. Voor 2,95 euro kun je straks bij de iedere apotheker zelf een doosje met 10 tabletten kopen, maar een voorraad aanleggen mag alleen met een aanwijzing van de veiligheidsregio.”
Zelf een pilletje genomen, gewoon om te proberen?
Michiel: “Wel aan gedacht, maar toch maar niet. Het pilletje heeft mogelijke bijwerkingen voor maag en schildklier. Mensen die per ongeluk een jodiumtablet nemen in plaats van bijvoorbeeld een paracetamolletje, moeten even alert zijn op zichzelf of anders contact opnemen met hun huisarts. En vooral niet in paniek raken.”
Hoe lang zijn de tabletten eigenlijk houdbaar?
Michiel: “Tien jaar. Deze komen uit 2016. Dus over negen jaar maken we een doorstart.”
Voor vragen en meer informatie: www.waaromkrijgikjodiumtabletten.nl.
Michiel Hoorweg, directie Publieke Gezondheid ‘De tabletten bieden alleen bescherming tegen opname van radioactief jodium door de schildklier’
